Nepal'de Gen Z ayaklanması

Nepal’de isyan çıktı. Polisin olaylara sert müdahalesiyle çok sayıda ölü ve yaralıdan söz ediliyor. Ama haber özetine geçmeden önce iktidardaki hükümetin kimliğini hatırlatmakta yarar var.

Nepal 2008’de krallıktan cumhuriyete geçmişti. O tarihten itibaren parlamentoda etkili olmaya başlayan maoist hareketler diğer sol ve komünist partilerle koalisyonlar halinde yönetimde yer aldılar. En sonu, iki büyük parti olan (CPN/UML) Nepal Komünist Partisi/Birleşik Marksist Leninist ile (NCP) Maoist Merkez Parti 2018’de birleşerek, Nepal Komünist Partisi isminde karar kıldılar. O tarihten beri süren hükümet koalisyonuyla ülkeyi yönetiyorlardı. Dört yıl önce tekrar bölünmelerine rağmen Sharma Oli liderliğindeki CPN/UML iktidarı sürüyor.

İsimler çok tanıdık değil mi? Bizdeki TKP/ML, TKP/Maoist gibi. Kökler aynı ideolojik sulardan çünkü. Fakat bunlar dağdan inip parlamentoya adım atar atmaz isimlerinden başka klasik marksizm leninizm-maoizmle ilgileri sözde kaldı. Bildiğimiz zır devletçi, milliyetçi, otoriter bir tahakküm odağı kesildiler milletin başına. Parti isimleri komünist, amblemleri orak-çekiç ama allah göstermesin, tıpkı bizdeki Perinçek’in iktidar hali.

Yedi yıldır iki komünist partinin koalisyonuyla süren bu diktatörlük her türlü yolsuzluğa, adaletsizliğe, kayırmacılığa, çevresini/yakınlarını (bizdeki gibi) zengin etmeye; ve aynen bizdeki gibi arazi gaspına ve daha nelere nelere bulaşmış. Bütün bunları da Çin ile Hindistan arasındaki gerili ipte yürüyen bir cambaz dengesiyle yapıyorlar. Kimi zaman Çin’e yanlanıp Hindistan’a karşı milliyetçi naralar atarak; kimi zaman da güya Hindistan’ın körüklediği kraliyete dönme tehlikesinin çanlarını çalarak.

İsyan nasıl başladı? 

Başbakan Sharma Oli hükümetinin, milli güvenlik gerekçesiyle yirmiden fazla sosyal medya platformunu yasaklaması isyan ateşini yakan kıvılcım oldu. Bir haftadır süren yasak ve sansür gerilimi, Gen Z gençliğinin, köklü yolsuzluk düzenine karşı başkaldırısına dönüştü. Yıllardır ülkede dile getirilen yolsuzluk, hukuksuzluk ve özellikle “nepo-kids” diye adlandırılan siyaset ve yönetim elitinin bir eli yağda bir eli balda çocuklarının sefahati büyük tepki topluyordu -bizde niye olmuyor, bilinmez.

İşte sosyal medya yasağı, işsizlik ve fırsat eşitsizliğiyle beslenen bu öfkenin üzerine tüy dikti. Demek ki neymiş? Gen Z damarına basmayacak, sosyal medyayı yasaklamayacaksın.

 Gen Z’leri iyi tanıyalım

 Bugün, 14-28 yaş kuşağındaki gençlerdir  Gen Z’ler. Gözlerini dünyaya açar açmaz ekmeği suyu dijital teknoloji olan bir nesil. Ellerinden sosyal medyalarını almaya kimsenin kolay kolay cüret edemediği Gen Z nihayet Nepal’de de güçlü bir ağ halinde isyan alnına çıktı. Protestocular kendilerini “partisiz, bağımsız, dijital çağın çocukları” olarak tanımlıyormuş.

Başlıca sloganlarından biri; “No King, No Party, No Oli” Ne kral, ne parti, ne Oli’ymiş. #NepalProtests, #GenZNepal, #NoOli

Özetle, başkent Katmandu’da ve büyük şehirlerde binlerce kişi sokaklara çıkıp bazı hükûmet binalarıyla lüks otellerden medya ofislerine birçok binayı yaktı. Birkaç malikâne yağmalandı, çeşitli cezaevlerinden binlerce mahkûm firar etti.

Bu arada parlamento binası alev alev yanarken çevresi savaş alanı gibi.

Polis gerçek mermilerle şu ana kadar 20’den fazla can aldı. Yüzlerce yaralıdan söz ediliyor.

İsyanı yatıştırmak için Başbakan Oli istifa ettiğini açıkladı.

Ordu, işe el koyarak sokağa çıkma yasağı ilan etti.

İsyancılar, geçici lider olarak emekli baş yargıç Sushila Karki’yi öneriyor.

İşte bu olmadı. Baş yargıç kim olursa olsun, nerede olursa olsun en büyük devletçidir. Hele de isyan sürecinde öneriliyorsa, “devlet başa” demektir. Bunu iyi biliyoruz, bu bir önyargı değil.